“મેરી” ભારત મહાન ! : એક થી ટાઇગ્રેસ…

“When the Tricolour was going up, I just could not believe that it was for me that the Indian flag was going up. That I, Mary Kom, had done this for India. I can’t describe the sensation to you but can say it was one of the best moments of my life…….

On every occasion that I have spoken to you in the last three months, I have said that I wanted to beat Niccola on her home turf and make amends for the defeat in the world championships.I trained hard, prepared really well for the bout but it wasn’t my day. With that kind of crowd support in her favour, she always had the advantage. I couldn’t make it to the final but yes, I am satisfied that I have won a medal for my country……

I have been sent a long list by my children of gifts I need to buy for them. They are too small to understand its significance. They are far more interested in the chocolates that mom will bring home….

if the Olympics had a competition in my weight category, which is 48 kg, I would have surely won gold for India. Fighting in the 51 kg category was really difficult…..I couldn’t fulfill the promise I had made to you and to my country, so please forgive me.”

અંગ્રેજી વાંચવાનું જમ્પ કટ કરી કુદાવ્યું હોય તો પ્લીઝ, જરાક ફરીથી વાંચો. આ શબ્દો છે ભારતની મણિપુરનિવાસી મહિલા બોક્સર મેરી કોમ (એનું આખું નામ તો ઉચ્ચારવું ય અઘરું પડે !) ના. જેણે ભારે સંઘર્ષ પછી પુરુષોના આધિપત્યવાળી રમતમાં બે નાનકડાં જોડિયા બાળકોની માં અને પરણિત પત્ની તરીકે સમય આપતા આપતા ઓલિમ્પિકમાં આપણા માટે તો ઐતિહાસિક એવો બ્રોન્ઝ મેડલ મેળવીને પોતાનું આગવું સ્થાન બનાવ્યું.

હજુ ય ઉપરનું લખાણ વાંચવાની તકલીફ ના લીધી હોય તો ફરી વાંચો. મૂળ ઇન્ટરવ્યુ ની આ લિંક છે અને આ અચૂક જોવા જેવો વિડીયો પણ. ભાંગ્યાતૂટ્યા અંગ્રેજીમાં મેરી કેટલી માસૂમિયતથી વાત કરે છે, એની પ્યોરિટી રીતસર અનુભવી શકાશે. આની કોઈ ચેમ્પિયનશીપ નથી હોતી, પણ તમને ખબર પડે જ કે અહીં દિલથી વાત થઇ રહી છે, દિમાગથી નહિ. મેરીની આંખમાં જે જિંદગીએ સખત મહેનત અને આકરા સંઘર્ષ પછી આપેલી સરપ્રાઈઝના વિસ્મયનું જે ટ્વિન્કલ છે, એ નોંધવા જેવું છે. બહુ ઓછા સેલિબ્રિટી ઇન્ટરવ્યુમાં એ જોવા મળે છે , આજકાલ!

ઓલરેડી ભારત જેની ઉપેક્ષા કરે છે એવા દૂરના ઈશાન વિસ્તારમાં (હમણાંનો જ આ મારો લેખ આ બાબતે હતો  – એ લેખમાં મેં ઉતાવળે મેરીના મણિપુરને બદલે સેવન સિસ્ટર્સમાં સિક્કિમ લખેલું છે. એ ભૂલ સુધારીને વાંચજો. એ ગૂફ અપ માટે સોરી ફ્રોમ ધ હાર્ટ, અને ઝીણવટથી વાંચી એના તરફ ધ્યાન દોરવા માટે બ્લોગરબડી કાર્તિક મિસ્ત્રીનો ખૂબ ખૂબ આભાર….અને ઈન્ટરનેટ પર તિરંગા ફોટા-ગીતો ચોંટાડવા ઉપરાંત પણ  ખરેખર જો ભારતપ્રેમ હોય તો અભ્યાસુ ને સમજદાર નાગરિક બનવું પડે એ માટે ખુલ્લા માંથી ઘણું વાંચવું સાંભળવું  જોઈએ , ૧૫ ઓગસ્ટની રજા ફક્ત કોસ્મેટિક પેટ્રિઓટના દેખાડામાં ના વીતાવવી હોય તો આ લાંબી ચર્ચા આખી જોજો / વાંચજો) એક દૂર દૂરના ગુમનામ  ગામડામાં રહેતા એક ગરીબ ખેડૂત પરિવારની દીકરી, ૧૪ વર્ષ પહેલા બોક્સર ડીન્કો સિંહને એશિયન ગેઇમ્સમાં જોઈને , ભારતમાં એક છોકરી તરીકે નેચરલી ડબલ હાડમારી વેઠીને (બસમાં એ ધક્કા ખાતી પ્રેક્ટીસ કરવા જતી!) વર્લ્ડ ચેમ્પિયન ઇન બોક્સિંગ બને, અને ૬ ચેમ્પિયનશીપ જીતનારી વિશ્વની એકમાત્ર મહિલા બોક્સર બને તો ય આપણે આઈ.પી.એલ.માં ‘રમત રમત’માં કરોડપતિ થઇ જતા ક્રિકેટરોને જ ભગવાન માની કરોડપતિ બનાવશું. એમના જ પોસ્ટરો દિવાલ પર ચીપકાવીશું. એના પર સટ્ટો લગાવી શેરીઓમાં નાચીશું.

અને આ ઇન્ટરવ્યુ વાંચ્યો ત્યારે મારી આંખમાં આક્રોશનું લોહી અને પીડાના ઝળઝળિયાં એક સાથે આવ્યા. એક ઉપેક્ષિત , કંગાળ બેકગ્રાઉન્ડમાંથી આવતી, શહેરના વૈભવી પરિવારની નહિ પણ ગામડાની ખેડૂતપરિવારની ગરીબ સ્ત્રી એકલી જાતમહેનત કરીને વિશ્વના શ્રેષ્ઠ રમતોત્સવમાં ટોપ થ્રીમાં પરસેવો પાડીને જીતે છે (એણે પુરુષ બોક્સરો સાથે પ્રેક્ટીસ કરવી પડેલી, એ હદે!), કોઈને ભાગ્યે જ આ સવા અબજના દેશમાં મળે એવો મેડલ લે છે. અને છતાં ય પરદેશની ધરતી પર એનો પહેલો પ્રતિભાવ શું છે? એ આપણા બધાની — ઘેર પગ પહોળા કરી ટીવી વાગોળ્યા કરતા અને  શેરના ભાવની ચર્ચા કરતા, ગુટકા ચાવતા ને ચોખ્ખા ઘીના દીવા કરતા, રવિવારે સાંજે રેસ્ટોરન્ટમાં વેઇટિંગમાં વહેલો વારો આવી જાય એને વિક્ટરી માની લેતા, ગરબાના નવા સ્ટેપ શીખીને પંદર બહેનપણીઓને ઈમ્પ્રેસ કરતા, ગોખેલા ટ્યુશનના હોમવર્કને નોલેજ માનતા, ગોગલ્સ પહેરીને બાઈકને કિક મારવાને એડવેન્ચર ગણતા, મમ્મી-પપ્પાએ બતાવેલા છોકરાને પરણીને છોકરા પેદાં કરવામાં જીવનસાફલ્યની ઝાલરો રણકાવતા, નવી સાડી ને નવી કારથી જેમનામાં એડ્રિનાલીન રશ આવી જાય છે, ઉધાર સુવાક્યોના સવારે એસ.એમ.એસ. કરવાને જે સમાજસેવા માની લે છે, મોબાઈલ પર જોર જોરથી વાત કરવાને જે સંસ્કાર ગણે છે, ધાર્મિક સ્થળની ટોળાબંધ યાત્રાને જે પ્રવાસ માને છે, ટ્રાફિકમાં વાહન અડી જાય એને ગલતીને બદલે ગુમાન માને છે  …..એવા એદી નર-નારીઓની — આ બિચારી ભોળી સ્ત્રી માફી માંગે છે! પ્લીઝ મને માફ કરો, મેં વાયદો કરેલો, વળતર મેળવેલું…પણ હું તમારા માટે ગોલ્ડ મેડલ ના લઇ આવી શકી. તમારા પ્રેમ ને અપેક્ષાનો બદલો વાળવામાં  હું જરાક ચુકી ગઈ.

કયો એવો લોકલાડીલો ભગવાન ક્રિકેટર છે કે જે દેશવાસીઓના સપના ચિક્કાર સંપત્તિ પછી હારીને કે નબળું રમીને પુરા ના કરી શકે કે તરત જ દેશની સામે આવીને કહે છે, આઈ એમ સોરી? (ખાસ નોંધજો, મેરી હારી નથી, બ્રોન્ઝ જીતી છે – જે પણ દુર્લભ સિદ્ધિ છે). માય હાર્ટ ગોઝ આઉટ ફોર મેરી કોમ. એ બાપડીને ખબર નથી કે આ આઝાદ દેશને સાડા છ દાયકાથી ઠોલી ખાનારા તમામ લુચ્ચાલબાડ રાજકારણીઓ કદી આવું કહેતા નથી! કયો કરોડોની કટકી કરીને સાહેબગીરીની સલામ ઝીલતો આઈ.એ.એસ. કે આઈ.પી.એસ. અફસર છે કે જે પોતાના વિભાગમાં કામ ના થાય તો કમસે કમ જૂતાં ઘસીને ઠેબાં ખાતા અરજદારને એટલું કહે છે કે સોરી, તમને ધક્કો થયો, મારાથી કામ ના થયું. સફેદ કપડાં ઠઠાડી મંચ પર બેસતો કયો ઉદ્યોગપતિ કે સામાજિક અગ્રણી કે ધર્મગુરુ એટલું કહે છે કે અમે તો તરી ગયા પણ અમે સાચું ને સારું કામ ના કર્યું એટલે દેશ ડૂબી ગયો. હવે બીજું તો કશું નહિ થાય પણ એટલીસ્ટ આઈ એમ સોરી, મેં મારું કામ બરાબર કર્યું નહિ. કયો એવો લક્ઝરી બાદશાહીમાં જીવતો જજ કે વકીલ છે , જે વર્ષો સુધી ન્યાયની પ્રતીક્ષામાં ટળવળતા ભારતીયોને કમ સે કમ એટલું તો કહે કે આઈ એમ સોરી, આ સીસ્ટમને હું ઠીક ના કરી શક્યો. ખોટી સારવાર કરનાર ડોક્ટરથી ખોટા સમાચાર ધાબડી દેનાર પત્રકાર તો શું, પોતાની દેખીતી ભૂલ હોય એ વાતચીતમાં ય કોઈ કબૂલ કરી કહેતું નથી કે સોરી.

હા, મારી આ જવાબદારી હતી, પણ મારાથી પૂરી નિભાવી ના શકાઈ – આ છે સેન્સ ઓફ એકાઉન્ટેબિલીટી. એક વધુ સ્વાતંત્ર્યદિને મેરી કોમે આ ફરી યાદ દેવડાવ્યું છે. પ્રોબ્લેમ, ભૂલો, મુશ્કેલીઓ દરેક દેશને હોય… પણ આપણા મહાન સ્વદેશમાં અફાટ વારસો અને અપાર શક્યતા હોવા છતાં કંઈ નક્કર પરિણામ કે પ્રગતિ એટલે નથી થતી કે આપણે આપણી જવાબદારીનો અહેસાસ અનુભવતા નથી. વી આર નોટ એકાઉન્ટેબલ પીપલ એટ ઓલ. એન્ડ  આઈ એમ નોટ સોરી ફોર ઓબ્ઝર્વિંગ ધિસ.

મેરી કોમે ધાર્યું હોત તો નોર્થ ઈસ્ટ અંગે પોલિટિકલ સ્ટેટમેન્ટ ઇન્ટરનેશનલ લેવલ પર કરી શકી હોત. પણ એણે તો તિરંગો એના માટે લહેરાતો જોઈને કેવી ગૌરવવંતી ફિલિંગ થઇ એની નિખાલસ વાત કરી છે. એ ઘડીને લાઈફની બેસ્ટ મોમેન્ટ કહી છે. ‘આઈ મેરી કોમ હેડ ડન ધિસ ફોર ઇન્ડિયા.’ ૧૫ ઓગસ્ટ, ૨૦૧૨નો દિવસ હું ભૂતકાળના શહીદોથી લઇ વર્તમાનના કોઈ નેતા – ગુરૂ – ફિલ્મસ્ટારને નહિ, પણ ભારત જેના પર ભવિષ્યમાં ય ગર્વ લઇ શકે એવી આજની એક ખેલાડી સ્ત્રી મેરી કોમને અર્પણ કરવાનું પસંદ કરીશ. કેટરીના -કરીના સ્ટાર તરીકે પૂજાય એની સામે વાંધો નથી, પણ મેરી કોમને આપણે એવું જ પ્રચંડ સ્ટાર સ્ટેટસ ના આપીએ , એની સામે મને જરૂર વાંધો છે.

આઈ શેલ રિમેમ્બર યુ મેરી કોમ, એ મધર, એ વાઈફ, એ ડોટર, એ વુમન, એ સીટીઝન, એ ચેમ્પિયન, એન ઇન્ડિયન. એક સલામી તને પણ. ડોન્ટ બી સોરી, વી આર પ્રાઉડ ઓફ યુ.  વી આર સોરી, વી કુડન્ટ ગિવ યુ ધ પ્લેસ ઇન હાર્ટ યુ ડિઝર્વ, એન્ડ વી સૂન વિલ ફરગેટ યુ. ફરી આપણે આપણા જ દેશની છોકરીને ચીની-ચીબી કહી અપમાનિત કરવાનું ચાલુ રાખીશું. ફરી એક પત્ની અને માતાને ઘરકૂકડી બનાવવામાં મર્દાનગી માનીશું. એક દીકરીને મેરી ને બદલે મેરિડ બનાવવા તરફ જ ધ્યાન આપીશું. સ્ત્રી હોવાના નાતે સ્વ-રક્ષા, આત્મવિશ્વાસ  કે પ્રવાસથી જાતને આકરી કસોટીએ ઘડવાને બદલે મહિલા સીરીયલો, ભેળપુરી અને વ્રતોમાં જ જીવન પૂરું કરીશું.

પણ હું યાદ રાખીશ. ‘એક થા ટાઈગર’ની રિલીઝની પૂર્વસંધ્યાએ. ફિલ્મી પડદાની બહાર એક થી ટાઇગ્રેસ. જે સુંવાળી જિંદગી જીવતી હીરોઈન નહોતી. પણ  જેણે દુનિયા સામે તિરંગો લહેરાવવા જાત નીચોવી નાખી, અને એના દેશને જરૂર નહોતી તો ય જવાબદારી સ્વીકારીને કહેલું, આઈ એમ સોરી. હું તમારી આશા પૂરી ના કરી શકી.

આપણને થોડી વધારે મેરી કોમ અને થોડીક ઓછી નારાબાજીની તાતી જરૂર છે.

મેરી ઇન્ડીપેન્ડન્સ ડે.

(મેરી કોમની ઓફિશ્યલ વેબસાઈટ : http://www.marykom.com)